Door Ymke Knaap
Een deel van mijn onderzoek gaat over de rol van de facilitator in een writeshop. Waar moet je op letten, hoe kun je het proces faciliteren en een groep aanmoedigen om hun verhalen te vertellen? Het proces van de writeshop is gebaseerd op de Barefoot Guide Connection: “de ‘writeshop’ is een creatieve, collectieve en gedisciplineerde methode om verhalen aan de oppervlakte te brengen en te schrijven en er vervolgens op te reflecteren en van te leren om de toekomst te informeren”. Het gaat over leren schrijven en schrijven om te leren, inclusief vrij schrijven en feedbackrondes.
Na gesprekken met verschillende ervaren facilitators en verschillende deelnemers aan de writeshop die Perspectivity in 2021 in Libanon uitvoerde in samenwerking met de Knowledge Workshop, heb ik een aantal kernpunten voor facilitators op een rij gezet. Dit is geen nieuwe rocket science, maar zeer informatief voor mij nu ik voor mezelf een mogelijke toekomst in faciliteren zie.
Creëer een veilige plek
Dit kan op veel verschillende manieren, het creëren van een veilige ruimte voor mensen om te delen en niet te delen is essentieel voor een facilitator. Een belangrijk element is het creëren van eigenaarschap van het proces. Op deze manier hebben de deelnemers controle over hun eigen ervaring en kunnen ze in en uit het proces stappen, waardoor ze zich zo openbaar kunnen opstellen als ze willen. Dit leidt ook tot een diepere reflectie en comfortable sfeer. Je kunt mensen niet meeslepen in het proces, net zo min als je mensen onder druk kunt zetten om hun verhaal te vertellen. Dit werkt vaak averechts: mensen zullen imploderen en niets meer willen delen.
Een andere manier om een veilige ruimte te creëren, is om geen verwachtingen te scheppen van een eindresultaat. De kracht van storytelling zit ook in het proces van het schrijven van het verhaal, omdat het de deelnemers de tijd en de gelegenheid geeft om na te denken over hun verhaal en het mogelijk door een andere lens te zien.
Een goed advies dat ik van een collega bij Perspectivity kreeg voor het creëren van een veilige ruimte is: gebruik de ruimte in jouw voordeel. Denk aan het zitten in een kring en niet in een klaslokaalstructuur, met activiteiten die gebaseerd zijn op beweging zoals rekken en strekken en wandelen in stilte. Deze fysieke activiteiten helpen om het verhaal nog meer te voelen met je gehele zijn. Dicht bij de natuur zijn helpt mensen vaak ook om tot rust te komen, maar dit is helaas niet altijd een mogelijkheid bij het faciliteren.
Maak regels met elkaar
Voordat je begint met schrijven is het heel belangrijk om de intentie van de writeshop vast te stellen en het eigenaarschap van het proces duidelijk maken. Waarom zijn we hier samen en wat wil jij uit deze ervaring halen? Verder zijn er nog enkele andere dingen die belangrijk zijn om te doen voordat de writeshop begint. Elkaars naam kennen, wat mensen willen delen, maar ook gezamenlijke afspraken maken: hoe willen we samen zijn in deze ruimte? Wat mensen dan meestal al delen, zijn hun persoonlijke waarden en wat ze uit de ervaring willen halen. Door dit ook open te delen in de groep creëert het transparantie en eigenaarschap over de hele groep.
Breng een goede structuur aan
Less is more. Denk aan de duur van je activiteiten en ook belangrijk: pauzes. Een belangrijk onderdeel is een goede structuur binnen de hoeveelheid tijd die je beschikbaar hebt. En vooral met verhalen vertellen, heeft het geen zin om iemand te pushen om iets belangrijks of persoonlijks te vertellen in een korte tijd. Dit zet mensen alleen maar onder druk en geeft geen ruimte voor reflectie of diepere verhalen.
Misbruik je rol niet
De facilitator is iemand die alleen het proces faciliteert, maar jij als deelnemer bent het proces. Als begeleider van, in dit geval, de writeshop moet je op het niveau van de deelnemers staan. Je bent niet superieur en kunt mensen niet dwingen dingen te doen die ze niet willen doen. Probeer zelf ook dingen te delen.
Meer weten over de writeshop? Lees over de Our Stories of Change-writeshop in Libanon.