Plaatselijke belanghebbenden vinden hun eigen oplossing voor het waterbeheer in de Zambezi-vallei in Mozambique
Hoe maken we duurzaam gebruik van de watervoorraden in de Zambezi-vallei? Hulpbronnen die van vitaal sociaal en economisch belang zijn voor de bevolking in de centrale regio van Mozambique.
Dat was de grote vraag waarmee ongeveer 70 zeer uiteenlopende belanghebbenden werden geconfronteerd, die de industrie en de mijnbouw vertegenwoordigden; de regering; landbouw, visserij en toerisme; onderwijs en onderzoek; gendergroepen en lokale gemeenschappen; waterleveranciers en regelgevende instanties; en ontwikkelingspartners.
Future Search-conferentie
Deze groep kwam in mei 2017 bijeen voor een driedaagse Future Search-conferentie in Tete, een handelsstad aan de Zambezi-rivier, om een diepgaande dialoog te voeren met als doel een gemeenschappelijke visie te ontwikkelen voor water in de Zambezi-vallei, met eerlijke en duurzame oplossingen.
De belangen van de deelnemers lopen enorm uiteen, en het gebrek aan een gedeelde visie en wederzijds versterkende inspanningen leidt tot grote problemen voor veilig drinkwater, voedselzekerheid, sanitaire voorzieningen en het milieu, en bestaansmiddelen. Overstromingen en droogte hadden de situatie nog kritieker gemaakt. Een paradigmaverschuiving van gescheiden denken naar samenwerking is van vitaal belang.
Focus op het verleden, het heden en de toekomst
Tijdens de Future Search-conferentie hebben de deelnemers eerst de recente geschiedenis geëvalueerd. Zij maakten tijdlijnen van belangrijke gebeurtenissen in de wereld, hun eigen leven en in de geschiedenis van de Zambezi-vallei. In gemengde groepen trokken zij lessen uit het verleden. Toen richtte de hele groep zich op het heden. Zij maakten een mindmap, waarin de huidige trends die van invloed zijn op het waterbeheer in de vallei in beeld werden gebracht. In groepen van belanghebbenden hebben zij zelf gereflecteerd over hun zorgen en verdriet: hoe zij met succes op trends inspelen of juist tekortschieten. Daarna werden scenario’s voor de ideale toekomst getoond in meeslepende, creatieve presentaties over de Zambezi-vallei in 2025.
Daarna, en alleen daarna, werd door middel van dialoog overeenstemming bereikt over de gemeenschappelijke basis van alle deelnemers. Er werden duidelijke ambities overeengekomen voor irrigatie en landbouw, water(kwaliteits)monitoring en -modellering, watergovernance, ecologisch bewustzijn en natuurbehoud, water en sanitaire voorzieningen, en onderwijs en actieonderzoek.
Stukjes van de puzzel
De laatste sessies waren gewijd aan het opstellen van actieplannen, het testen van hun veerkracht, en het verduidelijken van toezeggingen. De Nederlandse sponsor van het evenement – Nuffic – financiert een vierjarig programma om de capaciteit op te bouwen om dit allemaal waar te maken. De belangrijkste uitvoerende partners in Nederland zijn de Technische Universiteit Delft, Wageningen University en het Koninklijk Instituut voor de Tropen. In Mozambique is het de Agencia do Valle de Zambeze die het initiatief beheert.
Tegen het einde werd een 70-delige puzzel van de kaart van de regio opgelost, waarbij iedereen symbolisch één stukje van het geheel in handen had. Na het oplossen van de puzzel, en met de contouren van een masterplan voor de vallei in zicht, koos de groep een naam voor hun initiatief: Zamadzi. Madzi betekent “water” in verschillende lokale talen.
In een afsluitende cirkel dachten de deelnemers na over wat deze dagen hen hadden gebracht, in het proces om de droom van geïntegreerd waterbeheer in de Zambezi-vallei werkelijkheid te laten worden. Reflecties die hoop en inspiratie voor hun toekomst uitstraalden. Samen hadden ze iets bereikt wat geen van hen alleen had kunnen doen.
Meer informatie?
- Over het proces is een wetenschappelijk artikel geschreven door A. Marques Arsénio, J.L.L. Rakels, P. Van der Zaag and L.C. Rietveld, dat zal worden gepresenteerd tijdens een grote WATERNET-conferentie in Zuid-Afrika.
- Neem contact op met Han Rakels